Aantekeningen:

Na een jaartje in Den Helder en twee jaar Amsterdam keert Tjalling in februari 1870 terug naar het ouderlijk huis. Exact als zijn grootvader met dezelfde naam, was Tjalling Broers president van de Spaarbank in Leeuwarden en van 1879-1881 en van 1883-1889 voogd van de Stads Armenkamer te Leeuwarden.
Naast nog veel meer commissiefuncties was Tjalling ook kapitein van de schutterij in Leeuwarden.

Tjalling getrouwd Hieke JELLEMA op 8 jul 1872 in Leeuwarden. Hieke (dochter van Tamme JELLEMA en Grietje REELING) is geboren in 1849 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

1. Oeds PLANTENGA is geboren op 4 mei 1873 in Leeuwarden; is gestorven op 9 jul 1930 in Leeuwarden.
2. Tamme Edsgard PLANTENGA is geboren op 5 nov 1874 in Leeuwarden.
3. Marianne Marie Louise PLANTENGA is geboren op 15 jun 1877 in Leeuwarden.
4. Grietje Catharina Wijnanda PLANTENGA is geboren op 18 jun 1887 in Leeuwarden.

Aantekeningen:

Oeds woont als jongeman – en misschien vanaf zijn geboorte al – in wijk F, nr 19/375; het pand op de hoek van Nieuwestad en de Nieuwesteeg waar zijn vader handel dreef. Het hoekpand bestaat nog steeds (naast café Dikke van Dale) en met het juiste licht is op de fries van de gevel nog het opschrift ’P. en O. Plantenga heerenkleding’ te lezen.
In maart 1845 neemt Oeds samen met zijn broer Petrus Tjallings de manufacturenzaak over van hun vader, die tot dan toe door hun moeder was bestierd (zie not.arch. Leeuwarden, C.W. Semler, 077029/19 dd 05-03-1845). In oktober van dat jaar verhuist hij met zijn moeder naar wijk 36, nr. 24, nadat zijn zus Oeke jong is overleden. De zaak blijft nog bestaan tot na 1930. Zijn naamgenoot Oeds Tjalling Broers Plantenga wordt bij zijn overlijden in dat jaar genoemd als ‘eigenaar van heerenkledingmagazijn P. en O. Plantenga’. In 1847 weet hij, met zijn huwelijk in aantocht, onder de militaire dienst uit te komen door nummerverwisseling. In het document daarover wordt ook zijn uiterlijk beschreven: 1 el 760 st. lang, ovaal gezicht met breed voorhoofd, blauwe ogen en bruin haar.

Oeds is in 1858 samen met zijn broer Broer mede-oprichter van de vereniging ‘Eigen brood bovenal’, die tot doel heeft de huisvesting en het maatschappelijk geluk van de minder bedeelden en daklozen in Leeuwarden te bevorderen. Hij wordt na 1861 voogd over de minderjarige kinderen van zijn zwager Jan Krak, die krankzinnig werd en overleed in het gesticht. De gehele familie – waaronder een militair, een winkelbediende en een apothekersleerling – trekt in dat jaar vanuit Nijmegen tijdelijk bij hem in. Al eerder was hij toeziend curator, getuige de inventaris van 20 juni 1854 (not arch Leeuwarden, J Albarda (inv nr 078065/191). Maar het lijkt erop dat zijn voogdschap in 1865 al wordt ingetrokken (idem, H. Albarda (078089/30 dd 20-02-1865). Uit het bevolkingsregister valt op te maken dat de kinderen eind februari 1862 hun eigen weg gaan. Oeds woont op dat moment – althans in 1860 in wijk G, nr. 80. Zijn broer woont nog steeds in de zaak aan Nieuwestad, F 19. Beiden behoren tot de hoogst aangeslagenen voor de rijksbelastingen in Friesland.

Van 1864-1874 is Oeds - net als veel van zijn familieleden - voogd van het Sint Anthony Gasthuis in Leeuwarden, kennelijk een favoriete post voor de gegoede klasse in Leeuwarden. In dezelfde tijd zijn dat onder meer JH Albarda, de notaris, mr. Jacobus Zeper en Wijnandus Winterswijk Kutsch. Hij is ook geruime tijd diaken van de hervormde gemeente in Leeuwarden. Na het overlijden van zijn zijn broer en zakelijk partner Petrus gaat de onderneming gewoon verder, maar nu met zijn schoonzus Catharina Veen. Op 12 december 1876 laat hij voor notaris De Haan zijn vennootschap met broer Petrus ontbinden en zet hij de zaak voort met zijn zoon Tjalling Broer en zijn neef – zoon van broer Petrus – die ook al Tjalling Broer heet. Ook deze onderneming is een handel in lakens en manufacturen.

Bij het overlijden van zijn vrouw in 1855 woont Oeds aan de Grote Kerkstraat F 258; toevallig staat daar ook het Sint Anthony Gasthuis.

Oeds getrouwd Catharina Wijnanda KRAK op 9 jun 1847 in Leeuwarden. Catharina (dochter van Jan Hendrik BERGHUIS KRAK en Berbera Sophia KUTSCH) is geboren op 9 apr 1822 in Leeuwarden; is gestorven op 24 mrt 1855 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Na de dood van haar moeder in juni 1845 blijft Catharina in het ouderlijk huis wonen, samen met haar zussen Aafje, Janke en Grietje. In mei 1846 verhuizen ze alle vier naar wijk 10, nr. 20. Daar blijft Catharina tot haar huwelijk in juni 1847: dan verhuist zij naar wijk 27 nr. 367.

Haar ouders laten Catharina en haar vijf broers en zussen een mooie erfenis na, waaronder zo’n 4200 gulden in contanten voor elk van de kinderen en vastgoed, waarvan vooral haar broer Jan profiteert. Die zet de ijzerhandel voort, maar lang duurt dat niet. Vanaf 1851 openbaren zich symptomen van krankzinnigheid en Jan moet worden opgenomen in het gesticht.

Aantekeningen:

Tjalling is lakenkoopman, eerst bij de Kettingbrug op de hoek van het Heeren Waltje, de zaak van zijn moeder. In 1821 neemt hij ook de nering over van de overleden lakenkoper G. Buijsing; hij vestigt zich in diens woonhuis op de hoek van de Nieuwesteeg op de smalzijde van de Nieuwestad, F 19. Het lijkt erop dat dit pand ook wordt aangeduid met ‘Deinumerzuipmarkt, sectie C 848’. Dat gebied komt overeen met de nummers 45-71 aan de Noordzijde van Nieuwestad. Tegelijkertijd verkooopt hij een woning bij de Kettingbrug (waarschijnlijk het pand waarin hij begon), GW 6, voor maar liefst 7700 gulden aan Ytje Rosema.

Tjalling is ook directeur van de lokale spaarbank, en van 1826-1831 voogd van de Stads Armenkamer te Leeuwarden. Hij overlijdt na ‘eene ligte ongesteldheid van vier weken’. Volgens de OAT perceelinformatie woont hij in 1832 te Rauwerd.

Gedoopt:
SPECULATIEF!

Tjalling getrouwd Petronella WALLER, Petrus op 4 apr 1814 in Leeuwarden. Petronella (dochter van Petrus WALLER en Eelkje SPOELSTRA, Oedses) is geboren op 28 jun 1790 in Leeuwarden; is gestorven op 3 jan 1863 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Samen met haar broers Marius en Oeds verkoopt zij op 28 mei 1813 het huis dat toebehoorde aan grootvader Oeds Cornelis Spoelstra en zijn vrouw Maayke. Alle erfgenamen van Spoelstra delen mee in de verkoop. Het pand aan het Vliet in Leeuwarden (M 145) wordt verkocht aan Reitse Bloembergen, een koopman die ook de belendende panden al bezit. Hij betaalt er 520 gulden voor.

Met haar oudste zoon Petrus neemt Petronella de textielzaak van haar echtgenoot over na diens dood in 1837. In december 1845 bepaalt zij per testament dat haar beide zonen Petrus en Oeds het winkel- en woonpand aan Nieuwestad erven, zonder dat een van haar andere kinderen er recht op mag laten gelden.

Aantekeningen:

Over hem - zoals over alle Kraks die ook in dit bestand voorkomen - heeft nazaat Jeroen Krak een gedetailleerde levensloop geschreven (www.krak-family.nl).

Zo weet hij onder veel meer te melden dat Jan Hendrik al op jonge leeftijd (nog voor zijn huwelijk met Berbera Sophie) ijzerkoopman is. Vlak na de geboorte van hun eerste kind koopt het jonge stel een koopmanswoning aan de Vischmarkt te Leeuwarden. En daarbij blijft het niet. De zaken gaan kennelijk zo goed dat ze in 1819 nog twee huizen erbij kopen, waarvan het laatste - aan Over de Kelders, nu Voorstreek - later getaxeerd zal worden op tienduizend gulden.

Intussen blijft Berbera aan het baren. In totaal twaalf kinderen komen er, tot Jan Hendrik in 1830 ernstig ziek wordt. In 1833 overlijdt hij; Berbera zet de ‘Affaire in ijzerwaren’ voort met haar zoon In 1838 verkoopt zij het huis aan de Vischmarkt – op dat moment gehuurd door ene meneer Obelt – voor 2800 gulden, de reden is niet bekend. Zeker is wel dat het jaar daarop de dood het gezin ongenadig treft: zowel Fredericus (29) als Isaac Gerard (20) overlijden dat jaar.

Bij haar overlijden in 1845 is de ijzerhandel, inclusief winkelinventaris, ruim 12 duizend gulden waard. Dat blijkt uit de inventaris die op verzoek van de erfgenamen is opgemaakt door notaris Jan Albarda. Uit diezelfde inventaris blijkt dat zij nog over een pakhuis en twee woningen beschikte (waarvan de kleinste werd verhuurd aan de winkelbediende). De inventaris van haar eigen woning was 2430 gulden waard, met als duurste item een stel gouden oorijzers van 149 gulden. Ook Oeds Plantenga, getrouwd met dochter Catharina, deelt overigens in deze boedelscheiding.

Jan getrouwd Berbera Sophia KUTSCH op 5 jun 1804 in Huizem. Berbera (dochter van dr. Fredericus KUTSCH en Anna Geertruida WINTERSWIJK) is geboren op 6 mrt 1782 in Leeuwarden; is gedoopt op 29 mrt 1782 in Leeuwarden; is gestorven op 29 jun 1845 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

‘Berber’. Zie over haar ook de beschrijving bij echtgenoot Jan Hendrik Berghuis Krak.

Bij haar geboorte wonen Berbers ouders in wijk C, nr. 11. Volgens de inventaris die ten behoeve van de boedelscheiding is opgemaakt is dat het pakhuis met woning en annexen aan Over de Kelders (Voorstreek), kadastraal bekend als sectie B nr. 1421. Het pand, waar ten tijde van moeders overlijden haar zoon Jan Krak woont, is 10 duizend gulden waard. Er hoort ook een pakhuis (ƒ 900) bij in de Cypriaansteeg, C 9. Verder laat het echtpaar zitplaatsen na in maar liefst drie kerken (Groote kerk, Westerkerk, Galileeërkerk), in waarde variërend van 100 tot 50 gulden, en twee graven op de Nieuwe Begraafplaats.

Aantekeningen:

Onzeker, maar vrijwel 100 procent waarschijnlijk. Hij overleed ‘na een Zukkeling van ongeveerd agt weeken’. De weduwe neemt zijn zaken over.

Gedoopt:
Jacobijnerkerk

Broer getrouwd Mayke WYNALDA, Tjallings op 1 jul 1781 in Makkum. Mayke (dochter van Tjalling WYNALDA, Feddes en Oekje VAN DER MEULEN, Gerrits) is geboren in okt 1763 in Makkum; is gestorven op 23 jun 1817 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Als haar dochter Uilkje (ook wel Oekje) op 31 juli 1806 in haar ouderlijk huis overlijdt, woont het gezin op ’de hoek van de Weert’. In mei 1813 verplaatste de weduwe Plantinga haar nering naar de Kettingbrug, hoek Heeren Walsje, G 6. Ze verkoopt er ‘lakens, bevers, calmuks, casimieren, manchesters, trypen, linnens, enz’. Woont bij haar overlijden in ’het huis F 370’.

Aantekeningen:

Petrus liet zich op 21 oktober 1784 ’op belijdenis’ dopen in de doopsgezinde gemeente vna Leeuwarden.

Geboorte:
Jacobijnerkerk

Petrus getrouwd Eelkje SPOELSTRA, Oedses circa 1784. Eelkje (dochter van Oeds SPOELSTRA, Cornelis en Maaike RINNERTS VAN DER BIJ) is geboren op 26 mrt 1762 in Leeuwarden; is gedoopt in apr 1762 in Leeuwarden; is gestorven op 22 apr 1807 in Leeuwarden; is begraven in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Met Rein krijgt Eelkje nog twee kinderen, Geert en Maaike Rosema.

Johannes getrouwd Aafke Petronella BERGHUIS op 6 jan 1771 in Leeuwarden. Aafke (dochter van Jan Hendrik BERGHUIS en Catharina VELT) is geboren in jul 1751 in Leeuwarden; is gedoopt op 21 jul 1751 in Leeuwarden; is gestorven na 1804 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Aafke is de dochter van Jan Hendrik Berghuis, vroedman van Leeuwarden. Samen met Anna Kutsch-Winterswijk is zij voogdes van het Nieuwe Stadsweeshuis in Leeuwarden.

Gedoopt:
Jacobijnerkerk

Aantekeningen:

Getrouwd:
Jacobijnerkerk

Aantekeningen:

Promoveert in 1765 te Groningen bij Petrus Camper op een dissertatie over de derdedaagse koorts. Vaandrig van de schutterij in 1766 en hopman in het jaar daarna, maar op eigen verzoek gedemitteerd in 1782. Dat zou te maken kunnen hebben met patriotse sympathieën; hij was bevriend met vooraanstaande Friese patriotten. In de Franse tijd is Fredericus lid van de Municipaliteit.

In de geboorteakte van Berbera: ‘Freerk’. Woont bij zijn overlijden in wijk I (i)118, ook genoemd als J 78. Een Jan Carel Kutsch, zeer waarschijnlijk zijn broer, drijft een handel in wijn, koffie en thee op de hoek van ‘t Naauw ‘in de Fransche winkel’. Diezelfde man is in april 1795 verkozen in de nieuwe Municipaliteit van Leeuwarden. Gezeten burgers dus, die Kutschen.

Een beknopte genealogie van Kutsch door MJ van Lennep in het Genealgysk Jierboekje, 1962, pp 15-30. Zie ook: Vries, O. e.a., De heeren van den raede. Biografieën en groepsportret van de raadsheren van het hof van Friesland, 1499-1811 (Hilversum 1999) 404.

Fredericus getrouwd Anna Geertruida WINTERSWIJK op 27 mei 1781 in Marrum. Anna (dochter van Wynandus WINTERSWIJK en Berbera Sophia KNOCK) is geboren op 3 jul 1751 in Leeuwarden; is gedoopt op 7 jul 1751 in Leeuwarden; is gestorven op 10 jun 1816 in Leeuwarden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

In de geboorteakte van dochter Berbera: ‘Antje’.

Gedoopt:
Jacobijnerkerk