Aantekeningen:

Bekend geworden als ‘Mienette’; rusteloos voorvechtster van de vrouwenemancipatie en wereldreizigster. Bouwde haar toch al niet geringe fortuin vooral na het ontijdig overlijden van haar echtgenoot uit ten behoeve van behoeftige weduwen, alleenstaande vrouwen en kunstenaars.

Uit het levensbericht van Fia Dieteren:
Volgens haar broer Jacob werd zij in haar jonge jaren nogal verwend en financieel was dat ook mogelijk. Haar ouders behoorden tot de Delftse elite: vader stamde uit een geziene koopmansfamilie en handelde in thee, boter en kaas, moeder was een generaalsdochter. Mienettes geboortehuis ’De Werelt’ lag in het centrum van de stad. Vooraanstaande personen uit het culturele en politieke leven behoorden tot de kennissenkring van haar ouders en daarmee ook tot die van Mienette. Zelfs had zij goede contacten met leden van het Koninklijk Huis. [...] In 1833 reisde ze naar Zuid-Afrika, waar haar broer Jan Theodoor woonde. Daar bereikte haar het bericht van haar vaders overlijden. Ze keerde terug naar huis en de daaropvolgende jaren woonde zij bij haar moeder. Korte tijd was zij verloofd met een grenadier, jonkheer van Kinschot, maar ze verbrak deze verbintenis omdat – zo schreef haar broer in zijn dagboek – haar verloofde aan zijn atheïstische levensbeschouwing vasthield. [...]
Storm-van der Chijs was een welvarende weduwe en na het overlijden van haar moeder in 1846 ongebonden. Dat stelde haar in staat een oude liefde weer op te pakken, het reizen. Nog datzelfde jaar bezocht ze – vergezeld door haar neef Jacob – een aantal Europese landen en in 1847 ging ze weer naar Zuid-Afrika. Daar stichtte zij een kolonie voor twintig Nederlandse weeskinderen die daar een nieuw bestaan konden opbouwen. Storm financierde de overtocht, huisvesting en voeding van de jonge kolonisten en zorgde voor een startkapitaal als zij besloten zich in Zuid-Afrika te vestigen. Een soortgelijk project in Tennessee ging in het geweld van de Amerikaanse Burgeroorlog ten onder. Om poolshoogte te nemen reisde zij in 1857 samen met haar kamenier, Maria van den Bosch, naar Amerika.
Deze reis leidde in ruim zes jaar tijd via Canada en de Verenigde Staten naar Mexico en eindigde in 1863 op Cuba. Onderweg maakte zij persoonlijk kennis met Lucretia Mott en andere vooraanstaande leden van de Amerikaanse vrouwenbeweging, bezocht zij in New York het Cooper Institute dat beroepsopleidingen bood aan duizenden jonge mannen en vrouwen en oriënteerde zij zich op het gebied van landbouwproducten. [...] Terug in Nederland zette Storm-van der Chijs zich in voor de oprichting van een Industrieschool voor Meisjes. Ook ijverde zij voor de toelating van meisjes tot het examen voor leerling-apotheker, hetgeen in 1867 met succes werd bekroond. Zij probeerde ook arbeidsvelden en opleidingen voor vrouwen in de landbouw uit te breiden, vooral op het gebied van zuivelbereiding en de bloembollen- en groenteteelt. Jarenlang bepleitte zij deze zaken in talrijke lezingen. [...]
Zij werd erelid van de Maatschappij voor Bevordering van Tuinbouw in Zeeland (1864), van de Rotterdamse Maatschappij voor Kunsten en Wetenschappen (1868), en van het Nederlands Onderwijzers Genootschap (1873). Haar contacten met de opkomende vrouwenbeweging waren niet altijd vriendschappelijk. Zij verschilde principieel van mening met Elise van Calcar (1822-1904), die pleitte voor meisjesonderwijs gericht op meer traditionele vrouwentaken. De openbare discussie tussen deze twee “kemphennen voor de emancipatie der vrouw”, zoals de Delftsche Courant hen in 1864 typeerd, was een van de eerste wapenfeiten van de negentiende-eeuwse vrouwenbeweging in Nederland.

Beheer van geld is voor de weduwe Storm steeds een belangrijke zaak geweest. Na het overlijden van haar moeder beschikte zij als 31-jarige weduwe over een ruime erfenis. Ze verhuisde van het ouderlijk huis naar een kleinere woning in Delft: daar woonde ze eerst aan de Voorstraat en vanaf 1856 op een bovenwoning aan de Verwersdijk. Zij bezat in die jaren enkele huizen en een aanzienlijke hoeveelheid aandelen en obligaties. Adviezen van haar broer Jacob over het beheer van haar vermogen lijkt zij niet gevolgd te hebben. Het verhaal gaat dat ze zelf de beurs bezocht om de aandelenkoersen te volgen en uit het notarieel archief van Delft blijkt dat ze, vooral in de jaren 1870, met enige regelmaat delen van haar onroerend goed verkocht. Zo maakte zij geld vrij voor een laatste project, de bouw van een villa in Scheveningen die leef- en werkruimte moest bieden aan kunstenaars. Het project strandde in 1884 door een samenloop van tegenslagen: er werd ingebroken in de villa terwijl deze niet verzekerd was, en Maria van den Bosch die bijna veertig jaar lang haar metgezel was geweest, overleed. Deze gebeurtenissen werden Storm-van der Chijs te veel; zij kon niet meer voor zichzelf zorgen en raakte in dusdanige staat van verwaarlozing dat haar familie in 1885 besloot haar te laten opnemen. Dat ging gepaard met enige consternatie, omdat de sleutel waarmee zij zich verzette, werd aangezien voor een revolver. Blootsvoets werd zij meegenomen naar het Sint Jorisgasthuis in Delft, waar de geneesheer de diagnose vervolgingswaanzin stelde. Uit het opnamerapport kan worden afgeleid dat de familie ook andere redenen had haar te laten opnemen: gezien de aankoop van massa’s schilderijen en de bouw van een villa met belvedère waarin zij jonge schilders zou huisvesten, achtte de familie het waarschijnlijk niet langer verantwoord haar het beheer over haar eigen middelen te laten. Bij haar opname werd een overzicht van haar bezittingen gemaakt, waaruit blijkt dat zij op dat moment in het bezit was van een fondsenpakket, met daarin nogal wat risicovolle beleggingen, met een totale waarde van 232.680 gulden. Het Arrondissement van Den Haag stelde haar broer Jacob aan als bewindvoerder over haar goederen; na diens dood in 1888 ging deze taak over op zijn zoon Jacob.
Het patiëntendossier laat over de jaren na haar opname geen noemenswaardige verandering in haar ziektebeeld zien. In het najaar van 1894 werd Storm-van der Chijs getroffen door een hersenbloeding. Daarna namen haar krachten af en op 1 januari 1895 overleed zij.

Anna getrouwd Willem STORM op 29 jan 1845 in Delft. Willem is geboren in 1808 in Rotterdam; is gestorven in apr 1845. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

In zijn spaarzame vrije tijd beoefende de deftige Jacob de letterkunde, met name de dichtkunst. Naar de gewoonte van de Delftse elite bracht het gezin Van der Chijs vijf maanden van het jaar door op de buitenplaats Bouwlust, de rest in hartje Delft. De Van der Chijsjes bewoonden een deftig pand aan de Korte Breedsteeg te Delft (E515 en 518).

Hun wekelijkse uitdeling van muntgeld aan de behoeftigen van Delft zou in hun leergierige zoontje Pieter Otto de liefde voor numismatiek hebben opgewekt.

Gedoopt:
‘aan huis gedoopt’. Get: grootvader Jacobus en Maria van der Chijs (zus van Pieter)

Jacobus getrouwd Anna Suzanna BAGELAAR op 12 sep 1801 in Delft. Anna (dochter van Jan Otto BAGELAAR en Theodora Maria ARPEAU) is geboren in 1779 in Eindhoven; is gestorven op 20 feb 1846 in Delft. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Uit een aanzienlijke generaalsfamilie. Maar liefst drie van haar broers waren zwaargedecoreerde generaals, dan wel generaals-majoor.

Aantekeningen:

Pieter Jacobuszoon, in doopakte van dochter Willemina Wordt in 1757 vermeld als lidmaat van de grote remonstrantse gemeente te Zoetermeer/Zegwaard. In april 1783 staat hij samen met zijn vrouw borg voor zijn zuster Maria van der Chijs. Maria verplicht zich jaarlijks een som van 600 gulden te betalen aan het Oudemannen- en vrouwenhuis te Delft.
Twee jaar later, in 1785, koopt Pieter het huis ‘Gorinchem’ aan de westzijde van de Markt te Delft. Op 15 mei 1788 verkoopt hij foerage (boter en kaas) ter waarde van 1070 gulden aan Willem van der Zeijl, die als kapitein-luitenant naar Nederlands-Indië vertrekt. Twee dagen erna doet hij hetzelfde voor George Philip Gas, ter waarde van 2.196 gulden. Van die laatste kocht Pieter op 8 november 1787 twee kisten Chinese thee ter waarde van 952 gulden.

Pieter overleed toen de burgerlijke stand al was ingevoerd, en dat schept enig houvast in de wirwar van Van der Chijsen in Delft. Zijn zoons Jacobus (koopman wonend aan het Marktveld wijk 4 nr 438) en Pieter Nicolaas (koopman wonend in de Hipolytusbuurt wijk 5 nr. 506) geven zijn overlijden aan. Zij melden dat hij ’omtrent zeventig jaren’ was, geboren in Zegwaard, weduwnaar van Margaretha Hogerscheijd en zoon van Jacobus van der Chijs en Trijntje Koole.

Pieter getrouwd Margaretha HOOGERSCHEID op 26 feb 1775 in Delft. Margaretha (dochter van Martinus HOOGERSCHEID en Wilhelmina VAN STOLBURG) is geboren in sep 1747 in Nootdorp; is gedoopt op 10 sep 1747 in Nootdorp; is gestorven op 5 jun 1801 in Delft; is begraven in Delft. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Er is iets interessants aan de hand met Margaretha. Op 22 september 1768 maakte Eduard van Herwijne, zeeman of koopvaarder in dienst van de VOC, zijn testament op. Hij legateert aan zijn neef Pieter van der Chijs zijn gouden broekgespen. En aan ’Mejuffrouw Margaretha Hogerscheijd, minderjarige ongehuwde dogter, [zijn] juweelen ring met seeven steenen, mitsgaders nog in contanten gelde een somma van twee hondert guldens eens en vrij geld.’

Op 22-10-1780 is Margaretha als getuige (en peetmoeder) aanwezig bij de doop van Margaretha Pieternella, kiind van Jan van Koeverden en Johanna Catharina Hoogerscheijd.

Tekst in begrafenisregister: ‘Margaretha Hoogerscheid huisvr. van Pieter vdr. Chijs int boterhuis, met een Jagt [?] van de Stad Utrecht, regt van 18 [bndrs] schoonmaak 12 drs. geemployeert Eijge graff 1 meerd. 3 mind. [kinderen]

Begraven:
Oude Kerk

Jan getrouwd Theodora Maria ARPEAU. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Let op: de genealogie van de familie Van der Chijs is te vinden in het GA Delft, in de collectie losse aanwinsten! Online is de juiste lijn moeilijk te reconstrueren.

Veel is bekend over een andere Jacobus van der Chijs, maar dat kan niet de juiste zijn. Op 3 april 1718 trouwen Jacobus van der Chijs en Catharina van Hoogeveen in Delft. Zij is de dochter van (de ongetwijfeld vermogende) Quirijn Hogeveen en Adriana Katersveld. Op 28 januari 1721 baart Catharina haar kind Jacobus, maar op 11 februari van dat jaar begraaft Jacobus (van de Voorstraat) al zijn armkind in de Nieuwe Kerk. Toch moet begin jaren 20 (de stamboom Koppenol houdt het op 30 december 1721) ook Adriana geboren zijn, die op 24 februari 1740 huwelijkse voorwaarden laat opmaken voor haar huwelijk met Jan Verpoorte. Zij wordt aangeduid als de enige nagelaten dochter van Catharina. Op 5 april 1725 laten weduwnaar Jacobus van der Chijs en Maria van der Straate huwelijkse voorwaarden opmaken omdat zij van plan zijn te trouwen. Dat doen zij in de Oude Kerk op 30 april 1725.

Het stel krijgt kind Jacobus op 25 juni 1727 (doop Oude Kerk). Op 12 september 1728 volgt Arnoldus Willem. Op 31 mei 1730 laat Jacobus, nu in de Hippolytusbuurt, weer een armkind begraven. Clasina wordt geboren op 18 maart 1731. En op 31 januari 1732 is het stel getuige bij de doop van Jacobus, zoon van Pieter van der Chijs en Rosetta Hommel in de Nieuwe Kerk (vermoedelijk zijn broer, die met ’Rusje’ Hommel trouwde op 28 december 1721). Dochter Johanna wordt gedoopt op 4 februari 1733. In een testament van Maria van Brienen, weduwe van Dirck van Os, wordt (een) Jacobus van der Chijs, ’cruijdenier binnen dese stad’, aangewezen als executeur. Op 24 oktober 1736 wordt zoon Hermanus gedoopt.

Op 25 maart 1740 koopt Jacobus voor rekening van zijn kersverse schoonzoon Jan Verpoorte de brouwerij de Eenhoorn in Hillegersberg. In hetzelfde jaar verkoopt het echtpaar Verpoorte-Van der Chijs een indrukwekkende reeks obligaties van vele duizenden ponden (gulden) uit de erfenis van Quirijn Hogeveen, grootvader van Adriana. Op 22 augustus 1742 overlijdt Maria van Straaten, zij wordt begraven in de Oude Kerk in een eigen graf. Ze laat zes minderjarige kinderen na.

Op 5 mei 1763 laten Arnoldus van der Chijs en Trijntje van Kampen hu dochter Maria dopen; Jacobus en Clasina zijn getuigen. Jacobus ’in de Hipolitusbuurt’ overlijdt op 15 mei 1765. Ik neem aan dat het om dezelfde gaat; hij wordt begraven in een eigen graf met 18 dragers en koetsen. Hij laat vijf meerderjarige kinderen na. In hetzelfde jaar overlijdt op 27 oktober Pieter van der Chijs, die eveneens met 14 dragers en koetsen in een eigen graf begraven wordt. Maar in Delft woont nog minimaal één Jacobus van der Chijs. Op de Oude Delft (oostzijde tegenover de Begijnensteeg) woont de apotheker met die naam (5 februari 1766). Misschien is hij dezelfde als de Jacobus die Eduart van Herwijne aanwijst als verkoper van zijn goederen, mocht Eduart overlijden op zijn reis naar Indië in dienst van de VOC.

Deze latere Jacobus treedt meer op de voorgrond als ouderling van de remonstrantse gemeente, waar hij contacten heeft met de Elzeviers en Konijnenburgs.

–––– Oudere aantekeningen ––––

Het echtpaar Van der Chijs is ingeschreven als lidmaat van de Remonstrantse gemeente in 1757. Zeer waarschijnlijk is het echtpaar hetzelfde als vermeld in het doopboek van 1716-1735:

SIJS, Jacob, van der
KOOL, Catharina Pieterse
Zegwaard.2 17-02-1732
kinderen:
Z.16 30-11-1732 Cornelia
Z.16 27-06-1734 Marijtje

In 1742 woont Jacobus van der Chijs in bij zijn schoonvader Pieter, aan de zuidzijde van het dorp Zegwaard (nr. 88). In 1753 is hij samen met hem getuige bij het huwelijk van Nicolaas Zwart, proponent van de remonstrantse gemeente te Hoorn.

Op een kaart van Klaas Vis uit 1763 en een bijbehorende lijst wordt een Jacobus van der Chijs genoemd als medebezitter van enkele stukken land in de Palensteinse polder, naast Pieter van Leeuwen.

Geboorte:
Niet geheel zeker, wel waarschijnlijk. Get: Annetje (tante van de dopeling) en Cornelia van der Cijs.

Jacobus getrouwd Trijntje KOOL, Pieterse op 17 feb 1732 in Zegwaard. Trijntje (dochter van Pieter KOOL, Cornelisz en Marytje van STOMPWIJK, Ariëns) is geboren op 15 mrt 1711 in Zegwaard; is gestorven op 25 sep 1770 in Delft. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Op 28 september zijn Trijntje en Jacob getuige bij de doop van Pieter, zoon van Dirk en Anna van der Burg. Jacob wordt in deze vermelding ’oom’ genoemd en is dus Dirks broer.

Op 17 februari 1743 is Trijntje samen met haar man getuige bij de doop van Gerrit, zoon van Dirk van der Chijs en Anna van der Burg. Zij doet dat in de plaats van Immetje Roegen, vrouw van Kilianus van der Burg, remonstrants predikant te Alkmaar.

Overleden:
Eigen graf, Oude Kerk, ’huijsvrouw van Jacob van der Chijs op de Mart’. Laat twee meerderjarige kinderen na.

Aantekeningen:

Martinus verkoopt op 28 juli 1755 een chrurgijnswinkel met apotheek en toebehoren in Nootdorp aan Johannis Flok, voor 1700 gulden (waarvan 1000 gulden contant).

Overleden:
Doop kleindochter Willemina: ’Willemina van Stolberg [getuige] weduwe Martinus Hoogerscheijt’

Martinus getrouwd Wilhelmina VAN STOLBURG. Wilhelmina is gestorven op 15 jan 1783 in Delft. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Overleden:
Overleden in het Vrouwenhuis, begraven in eigen graf